به گزارش دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر محسن نوری در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: تهدیدات زیستی و بیوتروریسم نه‌تنها به‌عنوان خطرات بالقوه، بلکه به‌عنوان ابزاری در دست دولت‌ها و گروه‌های بیوتروریستی برای ایجاد ترس، کشتار و وابستگی سیاسی و اقتصادی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

 

وی بابیان اینکه این تهدیدات از دیرباز در تاریخ بشر وجود داشته‌اند، افزود: نقل‌هایی از ابن‌سینا و حکیم جرجانی وجود دارد که اعصار گذشته پادشاهان از سموم برای از بین بردن دشمنان خود استفاده می‌کردند. به‌عنوان‌مثال، فردی را با سم آلوده می‌کردند و سپس او را به‌عنوان هدیه به دشمن می‌فرستادند تا در معاشرت با او موجب مرگ فرد موردنظر شود.

 

این دانش آموخته دکترای تخصصی سلامت در بالایا و فوریت‌ها ادامه داد: کشورهای اروپایی خواستگاه تهدیدات زیستی نوین هستند و نمونه‌های متعددی در تاریخ مشاهده می‌شود. به‌عنوان‌مثال تاتارها برای فتح اروپا از اجساد مبتلابه طاعون برای آلوده کردن قلعه‌ها و شهرها و یا انگلیسی‌ها از پتوی آلوده به ویروس آبله برای از بین بردن بومیان آمریکا استفاده می‌کردند؛ همچنین آلمانی‌ها اسب‌ها و قاطرهای جنگی را به بیماری‌های مرگبار مبتلا می‌کردند تا مانع از حملات دشمنان خود شوند.

 

وی با تأکید بر اینکه جنگ بیولوژیک به استفاده از عوامل میکروبی علیه موجودات زنده در میدان‌های نبرد اشاره دارد، گفت: اگر این حملات در محیط‌های غیرنظامی و شهری رخ دهد، به‌عنوان بیوتروریسم شناخته می‌شود؛ عوامل میکروبی مورداستفاده در این نوع حملات می‌توانند شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، توکسین‌ها، پریون‌ها و قارچ‌ها باشند که به دلیل قابلیت بالای انتشار و ایجاد وحشت عمومی، به‌عنوان سلاح‌هایی مؤثر در دست بیوتروریست‌ها قرار می‌گیرند.

 

نوری یادآور شد: سلاح‌های بیولوژیک به دلیل سهولت تولید و انتشار، مزیت‌هایی نسبت به سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی دارند؛ این سلاح‌ها می‌توانند به‌راحتی در محیط‌های آزمایشگاهی ساده تولید شوند و با استفاده از تجهیزات ابتدایی مانند شیکر و انکیباتور، تکثیر و منتشر شوند.

وی بابیان اینکه یکی از ویژگی‌های خطرناک این سلاح‌ها آن است که می‌توانند به‌سرعت و به‌طور گسترده منتشر شوند و مرگ‌ومیر بالایی ایجاد کنند، افزود: عوامل بیولوژیک را به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ دسته اول عواملی هستند که به‌سادگی منتشر می‌شوند و اثرات شدید و مرگ‌ومیر بالایی دارند. آنتراکس نمونه‌ای از این دسته است.

 

رئیس اداره پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار کرد: دسته دوم عواملی هستند که با سطح انتشار و مرگ‌ومیر متوسط، مانند تب Q و باکتری‌های منتقله از طریق آب و غذا منتشر می‌شوند و دسته سوم عواملی هستند که به‌راحتی دست‌کاری ژنتیکی می‌شوند و می‌توانند برای اهداف خصمانه مورداستفاده قرار گیرند. هانتارویروس و ویروس نیپا نمونه‌هایی از این دسته هستند.

 

وی به تهدیدات نوظهور در عرصه بیوتروریسم اشاره کرد و هشدار داد: عواملی مانند ویروس نیپا، که اخیراً در شرق آسیا شیوع یافته، می‌توانند به‌عنوان سلاح‌های بیوتروریستی مطرح شوند. بنابراین شناسایی و رصد بیماری‌های جدید و نوظهور، مانند تب دنگی و نقش پشه آئدس در انتشار آن‌ها بسیار اهمیت دارد.

 

نوری بر لزوم رصد و پایش تهدیدات بیولوژیک در استان‌ها و کشورهای همسایه تأکید کرد و افزود: با توجه به اهمیت تشخیص سریع بیماری‌ها و اقدامات پیشگیرانه باید سامانه‌های مراقبت سندرومیک برای تشخیص و مدیریت این تهدیدات به کار گرفته شوند.

 

رئیس اداره پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی ایران در پایان با نقد از بی‌توجهی مزمن سازمان‌های متولی در پیشگیری و پاسخ به تهدیدات زیستی، خاطرنشان کرد: ابلاغ دستورالعمل عملیاتی کنترل تهدیدات ناشی از ناقل مهاجم زیستی (پشه آئدس) اقدامی بسیار هوشمندانه و به موقع برای افزایش هماهنگی و آمادگی سازمان‌ها و نهادهای مختلف است که امیدوارم این تجربه موفق بتواند راه را برای تاب‌آوری در برابر این‌گونه تهدیدات هموار کند.